การปลูกมังคุด
มังคุดเป็นพืชสวนที่นิยมปลูกในประเทศไทยมาอย่างยาวนาน และเป็นพืชเศรษฐกิจรองลงมาจากทุเรียน เปรียบได้เหมือนกับ “ราชินีผลไม้” แห่งประเทศไทย การปลูกมังคุดต้องใช้ระยะเวลาค่อนข้างนานและต้องได้รับการดูแลอย่างเหมาะสมถึงจะได้ผลผลิตที่มีคุณภาพ การทำสวนมังคุดและการปลูกมังคุดจึงเป็นเรื่องที่ท้าทายคนส่วนใหญ่ ฉะนั้นเกษตรกรผู้สนใจจะปลูกมังคุดควรศึกษาวิธีการปลูกมังคุดอย่างถี่ถ้วน เช่น สภาพพื้นที่ที่เหมาะกับการปลูกมังคุด การเลือกต้นพันธุ์ หรือวิธีการปลูก เป็นต้น
ดินและสภาพพื้นที่ในการปลูกมังคุด
ดินที่ใช้ปลูกมังคุดควรเป็นดินร่วนปนทราย มีความอุดมสมบูรณ์สูง ระบายน้ำได้ดี หน้าดินลึกกว่า 50 เซนติเมตร ระดับน้ำใต้ดินลึกมากกว่า 1 เมตร มีความเป็นกรดด่าง 5.5-6.5 พื้นที่มีความสูงจากระดับน้ำทะเล 0-650 เมตร ความลาดเอียง 1-3%
สภาพภูมิอากาศในการปลูกมังคุด
อุณหภูมิที่เหมาะสมระหว่าง 25-35 องศาเซลเซียส ปริมาณน้ำฝนมากกว่า 2,000 มิลลิเมตร/ปี การกระจายตัวของฝนดี มีช่วงแล้งต่อเนื่องน้อยกว่า 3 เดือน/ปี และความชื้นสัมพัทธ์ 70 – 80%
แหล่งน้ำในการปลูกมังคุด
ควรมีปริมาณเพียงพอตลอดปี ไม่มีสารอินทรีย์และอนินทรีย์ที่เป็นพิษปนเปื้อน มีความเป็นกรด-ด่างของน้ำระหว่าง 6.0-7.5
การเตรียมพื้นที่ก่อนปลูกมังคุด
- พื้นที่ดอน ให้ทำการไถพรวน เพื่อปรับพื้นที่ให้เรียบและขุดร่องระบายน้ำหากมีปัญหาน้ำท่วมขัง หากเป็นพื้นที่ดอนที่เคยปลูกไม้ยืนต้นมาก่อน ไม่ต้องทำการไถพรวน
- พื้นที่ลุ่ม เป็นพื้นที่ที่มีน้ำท่วมขังไม่มาก ให้นำดินมาเทกองตามผังปลูก ความสูงประมาณ 1.0 ถึง 1.5 เมตร แล้วปลูกมังคุดบนสันกลางของกองดิน หากพื้นที่มีน้ำท่วมขังมาก ทำการยกร่องสวนให้มีขนาดสันร่องกว้างไม่น้อยกว่า 6 เมตร ร่องน้ำกว้าง 1.5 เมตร ลึก 1 เมตร มีระบบระบายน้ำเข้าและออกเป็นอย่างดี (สำนักส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรเขตที่ 5 จังหวัดสงขลา)
การเลือกต้นพันธุ์มังคุด
การคัดเลือกต้นพันธุ์สำหรับปลูกควรคำนึงดังนี้
1.เป็นมังคุดที่ได้จากการเพาะเมล็ดสูง ประมาณ 50-75 เซนติเมตร
2 บรรจุในถุงเพาะชำ 8X10 นิ้ว ถุงอยู่ใหม่แข็งแรงไม่เก่าฉีกขาด
3 สภาพต้นมังคุดอวบแข็งแรง ต้นตั้งตรงใบหนาสีเขียวเข้ม มีไม้ผูกยึดต้น
4 ไม่มีโรคแมลงเข้าทำลาย
5 วัสดุปลูกเบาและระบายน้ำดี
6 ถ้ามีสติกเกอร์รับรองได้ยิ่งดี
(กรณีต้นมังคุดที่ขยายพันธุ์จากการเสียบยอดนั้น มีลักษณะเพิ่มเติมได้แก่ ลำต้นต้องตั้งตรงไม่เลื้อย สูง 50-75 เซนติเมตร รอยประสานดีแข็งแรง ส่วนยอดพันธุ์ดีส่วนบนต้องแข็งแรง)
วิธีการปลูกมังคุด
- การวางผังปลูก มี 2 ระบบ คือ ระบบสี่เหลี่ยมจัตุรัส หรือสามเหลี่ยมด้านเท่า ระยะในการปลูกมังคุดที่แนะนำคือ 8 ถึง 9 x 8 ถึง 9 เมตร และระบบแถวกว้างต้นชิดเพื่อให้สามารถนะเครื่องจักรเข้าไปทำงานได้สะดวก โดยมีจำนวนต้นต่อไร่ประมาณ 20-25 ต้นต่อไร่
- วิธีการปลูก มี 2 แบบ คือ การปลูกแบบเตรียมหลุมปลูก เหมาะกับพื้นที่ค่อนข้างแห้งแล้ง และการปลูกแบบยกโคก เหมาะกับพื้นที่ฝนตกชุก ช่วยให้ดินระบายน้ำได้ดีขึ้น
- การขุดหลุมปลูก เหมาะกับพื้นที่ที่ค่อนข้างแห้งแล้งและยังไม่มีการวางระบบน้ำไว้ก่อนปลูก วิธีนี้ดินที่อยู่ในหลุมจะช่วยเก็บความชื้นได้ดีขึ้น แต่หากมีฝนตกชุก จะทำน้ำขังรากเน่า และต้นจะตายได้ง่าย
- การปลูกโดยไม่ต้องขุดหลุม (ปลูกแบบยกโคก) เหมาะกับพื้นที่ฝนตกชุก วิธีนี้ช่วยในการระบายน้ำได้ดี น้ำไม่ขังโคนต้น แต่ต้องมีการวางระบบน้ำไว้ก่อนจะทำการปลูก ซึ่งต้นมังคุดจะเจริญเติบโตเร็วกว่าการขุดหลุมปลูก
** ทั้งนี้จุดเน้นที่สำคัญในการปลูกมังคุด คือ ควรใช้ต้นกล้าที่มีระบบรากดี ไม่ขดงอในถุง แต่หากจะใช้ต้นกล้าขนาดใหญ่ก็ให้ตัดรากที่ขดหรือพันตรงก้นถุงออก
ขั้นตอนการปลูกมังคุด
- ขุดหลุมปลูกขนาด 50x50x50 ซม. นำปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยอินทรีย์อื่นๆ ผสมกับดินที่ขุดไว้บนปากหลุม ในอัตราดิน 3 ส่วน/ปุ๋ยคอก 1 ส่วน ผสมปุ๋ยเคมีสูตร 15-15-15 ประมาณ 2-3 กำมือ และปุ๋ยร็อคฟอสเฟต 1 กำมือ
- ใส่วัสดุปลูกที่คลุกเคล้าเข้าด้วยกันแล้วกลับลงไปในหลุมและหมักทิ้งไว้อย่างน้อย 1 – 2สัปดาห์ก่อนปลูก
- นำต้นมังคุดวางกลางหลุม กลบดินให้แน่น
- ปักไม้ยึดลำต้นไม่ให้โยกคลอนและคลุมโคนเพื่อรักษาความชื้น
- รดน้ำให้ชุ่ม หลังปลูกควรทำร่มเงาโดยการใช้ทางมะพร้าว หรือใช้วัสดุอื่นๆ ตามความเหมาะสม
